Nieodzownym elementem przy pracy ze zbiorami muzealiów i obiektów są prawa autorskie i licencje. Nabywając obiekty do zbiorów lub pozyskując je na podstawie umowy użyczenia, muzea powinny zadbać o możliwość eksploatowania utworu poprzez jego publiczne wystawienie. Możemy wyodrębnić dwie kategorie - pierwsza to przepisy dotyczące utworów polskich, druga to utwory zagraniczne. Regulacja prawa autorskiego obejmuje zakres eksploatacji ekonomicznej oraz pozaekonomicznej, w związku z którą wyróżniamy prawa majątkowe i osobiste. Przy pozyskiwaniu obiektu ważne jest uregulowanie kwestii korzystania z utworu, w tym jego publicznego wystawiania. Podstawą staje się umowa licencyjna, która pozwala na wykorzystanie praw na określonych polach eksploatacji. Można udzielić wielu licencji na danym polu eksploatacji, o ile mają one charakter niewyłączny.Prawa autorskie związane są z utworami autorskimi, których rejestr przewidziano w systemie. Do rejestru utworów autorskich zapisać można przede wszystkim eksponaty, muzealia, ale i inne obiekty także cyfrowe (nagrania, muzykę) oraz prace. Scenariusz wystawy jest także utworem autorskim. W utworach zapisywane są dane o autorach i ich prawach, o właścicielach i aktualnie udzielonych prawach lub domenie publicznej, oraz o osobach zawartych w tych utworach. Do rejestru dołączono także możliwość zapisu proweniencji oraz spadkobierców. Do utworów dołączać można umowy przeniesienia praw albo na czasowe z nich korzystanie – licencje. Należy podkreślić, że posiadanie w muzeum obiektów często nie jest udokumentowane prawami, mogą one pochodzić z różnych źródeł, ale chęć publicznej ekspozycji powinna być poprzedzona zbadaniem praw do tego. W licencjach może być także podane na jakich zasadach można eksponować obiekty np. po podaniu właściciela czy sponsora
patrz : https://nimoz.pl/files/publications/35/Prawo_autorskie_w_dzialalnosci_muzeow.pdf
1. Cechuje je nieograniczony w czasie zakres stosowania, obowiązują bezterminowo. Nie podlegają zbyciu ani zrzeczeniu się. Obejmują one m.in. prawo do:
- autorstwa utworu
- oznaczenia utworu
- nienaruszalności treści i formy, zachowania integralności utworu
- rzetelnego wykorzystania utworu
- decydowania o pierwszym udostępnieniu publiczności
- nadzoru nad sposobem korzystania z utworu.
2. Obowiązują przez określony ustawą okres czasu i są zbywalne. Uprawnionemu przysługuje prawo do rozporządzania utworem, mogą stanowić przedmiot obrotu. Do odrębnych pól eksploatacji zalicza się m.in. :
- w zakresie utrwalania i zwielokrotniania utworu (wytwarzanie określoną techniką: drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego lub techniką cyfrową)
- w zakresie obrotu oryginałem albo egzemplarzami
- w zakresie rozpowszechniania utworu w inny sposób.
3. Ustawowy okres obowiązywania praw majątkowych obejmuje 70 lat (licząc od końca roku kalendarzowego) od:
- śmierci twórcy lub ostatniego ze współtwórców (utwory współautorskie)
- daty pierwszego rozpowszechnienia utworu (autor nieznany)
- daty rozpowszechnienia lub ustalenia utworu (gdy prawa przysługują z mocy ustawy osobie innej niż twórca).
4. Fotografie muzealiów lub utwory audiowizualne zawierają wizerunki konkretnych ludzi. Ograniczenia wynikające z rozpowszechniania tych zdjęć wynikają z prawa autorskiego patrz Rozdz. 10 prawa autorskiego art. 81-84, jak również z przepisów Kodeksu cywilnego dotyczących ochrony dóbr osobistych osób fizycznych patrz K.C. art. 23, 24.
5. W umowie prawno-autorskiej wyraźnie zawarte powinny być pola eksploatacji utworu (art. 41 ust. 2).
Wygaśnięcie praw autorskich majątkowych oznacza, że utwór można swobodnie rozpowszechniać i kopiować, a także modyfikować. Należy to czynić z poszanowaniem praw osobistych - autorskich praw osobistych oraz prawa do pamięci po zmarłym.Czytaj więcej: Prawa